|
ҳукмларидан мустасно қилмаган эди. Шунинг учун унинг ёлғон гапириши жоиз бўлди. Чунки ёлғон гапириш фақат жангдагина ва уруш қилувчиларгагина жоиз бўлиб қолмай, балки мусулмонларнинг ўз душманлари бўлмиш кофирларга – агар улар билан амалий уруш ҳолатида бўлсалар – ёлғон гапиришлари ҳам жоиз бўлади. Аммо Баззор:
«اَلْكَذِبُ مَكْتُوبٌ إِلاَّ مَا نَفَعَ بِهِ مُسْلِمٌ، أَوْ دَفَعَ بِهِ عَنْهُ»
«Ёлғон ёзиб қўйилади, магар мусулмон нафланадиган нарса бўлса ёки у билан ўзидан (бирон нарсани) даф қилса, ёзилмайди», деб ривоят қилганига келсак, «Мажмауз завоид»да айтилишича, унинг санадида Ришдин ва Абдурраҳмон ибн Зиёд ибн Анъам бор. Бу иккалови заифдир. Шунга кўра бу заиф ҳадисдир. Шунинг учун уни рад қилинади ва уни ҳужжат қилинмайди. Зеро у далилликка ярамайди.
Шунга кўра ёлғоннинг ҳаммаси ҳаромдир. Фақат айтиб ўтганимиздек уч ҳолатда ҳалол бўлади: урушда, одамлар ўртасини ислоҳ қилишда ва кишининг ўз аёлига, аёлнинг ўз эрига ёлғон гапириши. Бундан бошқа пайтда ёлғон қатъан ҳаромдир. Чунки унинг ҳаромлиги Қуръонда умумий келган бўлиб, ҳамма ёлғонни ўз ичига олади. Фақат ҳадисда ёлғон гапиришни юқоридаги уч ҳолатга хослаб қўйилди. Мана шу уч ҳолат ҳаромликдан мустасно қилинди. Демак фақат мана шу уч ҳолатдагина ёлғон гапириш ҳалол бўлади. Ундан бошқа ҳолатларда ҳаром бўлади. Айниқса Пайғамбаримизнинг: «Одам боласи учун ёлғоннинг ҳаммаси ҳаромдир. Магар уч ҳолатдагина жоиз», деган ҳадисида ва «Мен Набий с.а.в.нинг одамлар айтадиган нарсадан бирон нарсада (ёлғонга) рухсат берганини эшитмадим. Фақат уч ҳолатдагина рухсат бердилар: урушда…», деган ҳадисда ёлғон гапириш ҳалоллиги уч ҳолатга чеклаб қўйилган экан, демак бу уч ҳолатдан бошқа пайтда ёлғон гапириш ҳаромдир, деган маъно тушунилади. Бу тўғрида келган ҳадисларнинг барчаси амалий уруш ҳолатига оид бўлиб келди. Бошқалари эса заиф ҳадислар бўлиб, рад қилинади ва ҳужжат қилинмайди.
259-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434